«خود زشت پنداري» بيماري شايع خانم ها

به يقين در اطراف خود فرد يا افرادي را ديده‌ايد که چندين عمل زيبايي يا پوستي انجام داده‌اند يا يک عمل را چندين بار تکرار کرده‌اند يا دائم درمورد اندام‌هاي بدن خود نگران هستند. اين افراد مبتلا به نوعي بيماري روحي به نام «خود‌زشت‌پنداري» هستند.
به يقين در اطراف خود فرد يا افرادي را ديده‌ايد که چندين عمل زيبايي يا پوستي انجام داده‌اند يا يک عمل را چندين بار تکرار کرده‌اند يا دائم درمورد اندام‌هاي بدن خود نگران هستند و از شما سؤال مي‌کنند! شايد شما با خودتان گفته‌ايد «اي بابا! اين چه کاريه و گاهي حتي به روي اين افراد هم آورده‌ايد که راستي اين قسمت صورتت اشکالي نداره‌ها؟!» در واقع اين افراد مبتلا به نوعي بيماري روحي رواني به نام سندرم «خود‌زشت‌پنداري» هستند و اگر بيماري‌شان درمان نشود دچار افسردگي مي‌شوند و حتي ممکن است دست به خودکشي هم بزنند! اگر شما هم هرروز چندين ساعت از وقت خود را صرف نگاه کردن به چهره و اندام‌تان مي‌کنيد و احساس مي‌کنيد هر آرايشي که مي‌کنيد و هر لباسي که مي‌پوشيد و هر جراحي زيبايي‌اي هم که انجام مي‌دهيد باز هم زيبا نمي‌شويد بهتر است به جاي گرفتن وقت ويزيت از جراحان پلاستيک و آرايشگران مختلف هرچه زودتر از يک روانشناس وقت بگيريد چرا که اين بيماري مي‌تواند زندگي‌تان را به کلي مختل کند و براي اطرافيان‌تان هم آزاردهنده باشد.

بسياري از مبتلايان از بيماري خود بي‌خبرند!

تحقيقات نشان داده‌ است حدود يك درصد از مردم و 10تا 14 درصد از مراجعه‌کنندگان به متخصصان پوست و زيبايي با اين بيماري درگير هستند و اغلب خود از آن بي‌خبرند. «نوعي اشتغال ذهني به نقصي تخيلي در ظاهر يا چهره، طوري كه زندگي فرد را به شدت تحت تاثير قرار مي‌دهد.» اين تعريف روانپزشكان از اختلال رواني بدريخت‌انگاري يا خود زشت‌انگاري بدن است. به عبارتي اين دسته از بيماران تصوري اغراق‌آميز نسبت به نوعي نقص در بدن‌شان دارند. براي مثال احتمال دارد خيال كنند بيني خيلي بزرگي دارند يا گونه‌ها و چشم‌هاي‌شان خيلي کوچک يا بزرگ است و… در حالي که اغلب اين عيب‌ها فقط در خيال خودشان وجود دارد و بقيه متوجه آنها نمي‌شوند. سرانجام، اين خيالات و تصورات آنقدر قوت مي‌گيرند كه همه دغدغه فرد در زندگي، تلاش براي تغيير نقص جسمي‌اش مي‌شود و اين دلمشغولي، كاركرد‌هاي شغلي و اجتماعي و زندگي او را تحت تاثير قرار مي‌دهد. البته ممكن است اين بيماران واقعا نقصي هم در بدن‌شان داشته باشند با اين حال تصور آنها نسبت به اين نقص، بيش از آن چيزي است كه واقعا وجود دارد و تکرار و بيان اغراق‌آميز در کلام‌شان محسوس است.

اين جملات براي‌تان آشنا نيست؟

چهره‌ام داره مي‌افته، هرچي در مورد ظاهرم باشه ازش متنفرم، شبيه گوريل شدم، صورتم پر از چروک شده، به زودي کچل ميشم،  قدم خيلي کوتاهه، افسرده به نظر مي‌رسم، انگشتام کوتاه يا بلندن، بيني‌ام خيلي بزرگ و بي ريخته، من يه خپل چاقم، همه دارن به من نگاه مي‌کنن، اين عضوم خيلي کوچيکه يا خيلي بزرگه، به نظرت لباي من خيلي نازک هستن؟ موهام چطورن؟ آرايشم که به هم نريخته؟ بايد سريع برم توي آينه خودمو چک کنم! همه اين جملات و احساسات بيانگر درجه‌اي از بيماري خودزشت‌پنداري است.

آقايان هم به اندازه خانم‌ها در خطرند!

پيرو تحقيقات انجام شده اين بيماري معمولا بين سنين 15 تا 35 سالگي رخ مي‌دهد که بيشترين شيوع آن در 33 سالگي بوده است. نسبت شيوع بين خانم‌ها و آقايان تقريبا برابر گزارش شده است. اين بيماري در آقايان بيشتر به ابراز نگراني از نازک شدن موها و کم شدن موي سر، کم مويي يا پرمويي بدن، فرم عضلات (آقاياني که دائم در حال تزريق هورمون و پروتئين‌هاي بدنسازي هستند)، قد و اندام تناسلي ديده شده است. در بانوان هم بيشتر نگراني‌ها در رابطه با نواحي صورت، چهره و در مواردي شکل پاها و سايز سينه‌ها بوده است.

رابطه افسردگي و خودزشت‌انگاري

اين بيماري با افسردگي، اضطراب و وسواس (فکري- عملي) همبستگي بالايي دارد طوري که حدود 80 درصد از بيماران مبتلا به خودزشت‌انگاري از افسردگي نيز رنج مي‌برند. همچنين در بسياري از موارد احساس ناتواني در درمان يا برطرف کردن مشکل، چاره‌اي جز خودکشي براي آنها نمي‌گذارد، طوري که 74 درصد از اين افراد حداقل يک‌بار به خودکشي فکر کرده‌اند. کمبود اعتماد به نفس و عزت‌نفس از ديگر مسائلي است که اين گروه با آن درگير هستند که اين موضوع تاثير زيادي در روابط اجتماعي و زندگي فردي‌شان مي‌گذارد.

تحقيقات نشان داده هر چه ميزان عزت‌نفس اين افراد پايين‌تر باشد ميزان اضطراب، افسردگي و وسواس آنها بالاتر مي‌رود.

جراحي‌هاي زيبايي به اين افراد کمکي نمي‌کند!

درمان اين افراد از طريق عمل‌هاي جراحي تقريبا غيرممکن است موضعي که بايد عمل جراحي شود طرز فکر و باور ذهني آنهاست! اين افراد بهتر است روي ترس‌هاي خود کار کنند. يکي از رويکرد‌هاي درماني که امروزه پاسخ دهي خوبي داشته رويکرد شناختي رفتاري است که 82 درصد از اين بيماران به وسيله آن بهبود يافته‌اند. در ضمن درمان با اين رويکرد ميزان عزت نفس، افسردگي و اضطراب را هم کاهش مي‌دهد. بيشتر اوقات مي‌بينيم با اطمينان بخشيدن به بيمار يا تعريف و تمجيد از او بيماري‌اش کمرنگ‌تر مي‌شود که البته اين تاثيرگذاري موقتي است.

يا به آينه زياد نگاه مي‌کنند يا از آن فراري‌اند!

از نشانه‌هاي شايع افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاري به موارد زير مي‌توان اشاره کرد: اين افراد باور غلط از چهره و اندام خود دارند، از آينه و سطوح شفاف اجتناب مي‌کنند يا برعكس، بيش از حد در آينه مي‌نگرند و براي پنهان كردن نقص فرضي به لوازم آرايش يا لباس‌هاي رنگارنگ و متنوع روي مي‌آورند و در عکس‌ها چهره يا عضو مورد نظر را بيش از حد مي‌پوشانند يا مدام از هورمون‌هاي بدنسازي و … استفاده مي‌کنند. اين بيماري به جاي اينکه بيمار را پيش روانشناس بفرستد، او را همنشين هميشگي مطب جراحان زيبايي و پوست مي‌كند که البته اين موضوع نه تنها گاهي به سود پزشکان و جراحان نيست بلکه به ضرر آنها هم تمام مي‌شود زيرا اين بيماران هميشه ناراضي هستند و در هر حرفه‌اي رضايت مراجعه‌کننده باعث جذب مراجعان ديگر مي‌شود. گاهي حتي ديده مي‌شود اين بيماران اقدام به شکايت‌هاي قانوني عليه پزشک مورد نظر مي‌کنند.

پایان.